بی‌شک وقتی نام کاشان به میان بیاید، در کنار تاریخ و مشاهیر بی‌شمار آن، نام خانه عامری‌ها در ذهن، نقش می‌بندد؛ خانه‌ای جا مانده از دوره زندیه، که راوی 800 سال از تاریخ ایران است، از همان روزهایی که این عمارت، در دوران سلطنتِ سلسله زندیه، ساخته و آقا ابراهیم‌خان کلانتر صاحبش شد، تا امروز که یکی از بزرگ‌ترین هتل‌های سنتی ایران است.

در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله سلطان میراحمد کاشان، بادگیرهای بزرگ و چهارپری دیده می‌شود که ناخودآگاه، تصویری از دل کویر در چشم بیننده می‌سازد. این بادگیرها متعلق به خانه عامری‌هاست، خانه‌ای که یکی از بزرگ‌ترین بادگیرهای کاشان را دارد و به‌گواهِ رتبه‌بندی «تریپ ادوایزر»، مهم‌ترین سایت گردشگری جهان، عامری‌ها یکی از برترین هتل‌های خاورمیانه است.

برخی گمانه‌زنی‌ها، قدمت این بنا را به دوران صفوی یا حتی سلجوقی می‌رسانند، اما دقیق‌ترین مستندات در مورد خانه عامری‌ها، حاکی از آن است که این بنا، در زمان زندیه به ابراهیم‌خان کلانتر تعلق داشته است.

بر اساس شواهد و مستندات موجود، در سال 1156 شمسی و هم‌زمان با دوره سلطنت کریم‌خان‌زند، زلزله بزرگی کاشان را لرزاند و تمام بناهای این شهر را ویران کرد. این خانه هم از گزندِ زلزله، در امان نماند و بخش‌هایی از آن تخریب شد. پس از آن، در دوره قاجار، این خانه مرمت و بخش‌هایی هم به آن اضافه شد. در این زمان هنوز ابراهیم‌خان کلانتر صاحبِ این عمارت بود اما چندی بعد، مرتضی‌قلی بیات، ملقب به سهام‌السلطنه که از سیاست‌مداران و مدیران اجراییِ اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی دوم بود، آن را به‌عنوان پاداش، از آقامحمدخان قاجار دریافت کرد. درنهایت، ابراهیم‌خان عامری، آخرین صاحب این خانه بود که در آن سکونت داشت.

خاندانِ عامری، قومی بزرگ از سرزمین عربستان بودند که بنا بر شواهد تاریخی، در زمان تیمورِ لنگ به ایران کوچانده شدند. این خاندان روزهای پرفرازونشیبی را در دوره‌های مختلف تاریخ ایران تجربه کردند و امروز، دیگر، اهلِ این خاک شده‌اند. در این خاندان، فردی به نام میرزا حسین‌خان، ملقب به سهام‌السلطنه‌ی عرب متولد شد که به خردمندی، شهره بود. او با بانو معزالسلطنه، ازدواج کرد؛ زنی از خانواده‌ای ثروتمند، که با مظفرالدین‌شاهِ قاجار، مراودات فراوانی داشتند. مادرِ معزالسلطنه، خانه‌ای را به داماد و دخترش هدیه می‌دهد و این خانه، توسط سهام‌السلطنه بازسازی و گسترده می‌شود.

تصویر مظفرالدین‌شاه هم که بر بالای حیاط اندرونی نقش بسته، یادگار یک شب اقامت شاه قاجار در این خانه است. گفته می‌شود این نقش، هنگامی که شاه قاجار عازم خانه بود، خیلی سریع کشیده شده‌است.

خانه عامری‌ها، تنها خانه‌ای در کاشان قدیم بوده که حمام زنانه و مردانه را به صورت مجزا داشته و از سخاوتمندی سهام‌السلطنه، همین بس که در یک طرف حمام، دری رو به کوچه قرار داده بوده تا مردم هم بتوانند از این حمام استفاده کنند.

جذابیت این خانه، با همین گچ‌بری و حوض و ایوان، به پایان نمی‌رسد؛ یکی از شگفت‌انگیزترین بخش‌های معماری عمارت، نَقْب یا راه مخفی دو کیلومتری است که با دست، کنده شده که در مواقع لزوم، حاکم شهر یا همان بزرگ عامری‌ها را به‌سمت بیرون عمارت و دروازه شهر می‌رسانده است. هنوز کسی این نقب را ندیده اما این راه مخفی، در حال بازسازی است و شاید در آینده برای بازدید عموم، آماده شود.

این خانه باشکوه، بعد از مرگ سهام‌السلطنه، بین وُرّاث تقسیم و چند خانه از مجموعه بزرگ عامری‌ها جدا شد. این بنا، در دوران پهلوی هم رفته‌رفته، فرسوده و آثاری از تخریب و ویرانی بر چهره آن نمایان شد، تا درنهایت، سازمان میراث فرهنگی، این خانه‌ها را خرید تا شکوهِ خانه عامری‌ها را، بار دیگر زنده کند.
پس از آن، اداره میراث فرهنگی کاشان، مرمت این بنا را در سال 1374 آغاز کرد و در سال 1379، در طرحی به ‌نام پردیسان، سرای عامری‌ها، به هتل بزرگ گردشگری تبدیل و در 26 خرداد 1393، به‌عنوان مجموعه اقامتی، بازگشایی شد.

در مرمت این بنا، بهترین استاد‌کاران کشور همکاری داشته‌اند. بخش‌های تخریب‌شده خانه، با کشف عکس‌های تاریخی، بازسازی و مرمتِ خانه نیز توسط متخصصان مرمت که سوابق درخشانی داشته‌اند، انجام شده ‌است.

امروز سرای عامری‌ها، میزبان مسافرانی از همه جای دنیاست و شکوه معماری ایرانی را در سایه‌سارِ آرامشِ ایوان‌ها و شاه‌نشین‌هایش، به رخ جهانیان می‌کشد. زندگی، هر صبح، با رقصِ پرتوهای خورشید روی نقوش ایرانی، جان می‎گیرد و با هر غروب به آرامشی دلنشین، پیوند می‌خورد. به مهمانی نقش و رنگ و آب و گلاب، خوش آمدید!