درباره صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی
ایران یکی از مهمترین کانون های تاریخی جهان با میراث غنی از اماکن تاریخی است تعداد و پراکنده گی این آثار که به روایتی تعداد آنها به بیش از یک میلیون اثر میرسد، اين تعدد مدیریت و حفاظت از آنها را دچار چالشهای عمده ای کرده است . از سوی دیگر نیازهای جهان معاصر به همراه تغییرات پر شتاب جامعه ایران ، تجدید نظر در نوع نگاه به دارایی های تاریخی را اجتناب ناپذیر میسازد.
سیاستهای متولیان فرهنگی باید از شیوه های تمرکز گرا، دولتی و غیر مشارکتی به سمت تمرکز زدایی و مردمی تغییر یابد.
سیاستهای چشم انداز 20 ساله تصویب شده از سوی نظام جمهوری اسلامی و در اولويت آن اصل 44 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران که باید سرلوحه برنامه های مدیریتی قرار گیرند بدرستی بر این امر تاکید ورزیده اند بر این اساس مشارکت مردم در امر تصمیم گیری ،تصمیم سازی و عملیات اجرایی در حوزه میراث فرهنگی اجتناب ناپذیر است و ضروری است آسیب پذیری و حساسیت این حوزه مد نظر قرار گیرد .
واقعیت این است که کوچکترین اشتباهی در امر مرمت و احیای اماکن تاریخی قابل جبران نیست، به همین دلیل تعامل با بخش خصوصی باید در چهارچوب های از پیش تعیین شده و با نظارت و همیاری مستمر بخش حاکمیتی همراه گردد.
صندوق احیاء و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی به استناد ماده 114 برنامه چهارم توسعه، در سال 1384 تشکیل شد ماده 114 اين قانون چنین بیان میکند:
دولت موظف است به منظور اهتمام ملی در شناسایی ،حفاظت ، پژوهش ،مرمت ،احیاء، بهره برداری و معرفی میراث فرهنگی در کشور و ارتقای توان گردشگری ،تولید ، ثروت ،اشتغالزایی و مبادلات فرهنگی اقدامات زیر را در طول برنامه چهارم به انجام رساند :
الف: تهیه و اجرای طرحهای مربوط به حمایت از مالکین
ب: ایجاد و توسعه موزه های پژوهشی – تخصصی وابسته
ج: شناسایی و مستند سازی آثار تاریخی – فرهنگی
د: ایجاد و تجهیز پایگاه های میراث فرهنگی و تاریخی
ه: شناسایی و حمایت از آثار فرهنگی و تاریخی
و: به منظور جلب مشارکت بخش خصوصی و تعاونی
ز: به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اجازه داده مي شود به منظور اعطاي مجوز کاربري و بهره برداري مناسب از بناها و اماکن تاريخي قابل احيا با هدف سرمايه گذاري بخش خصوصي داخلي و خارجي صندوق احيا و بهره برداري از بناها و اماکن تاريخي- فرهنگي را ايجاد نمايد.
بناها و اماکن قابل احيا به استثناي نفايس (املاک و اموال) ملي به تشخيص سازمان مذکور از شمول ماده (115) قانون محاسبات عمومي کشور مصوب 1/6/1366 خارج است.
بر اساس این بند از قانون برنامه جهارم توسعه هیأت وزیران در جهت عملیاتی کردن تشکیل صندوق احیاء و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی اساسنامه آن را در تاریخ24/6/1384تصویب و جهت اجرابه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ابلاغ نمود .در اساسنامه صندوق احیاء (ماده 4) شرح وظایف و اختیارات،به عنوان يك موسسه غير انتفاعي دولتي به شرح زیر تعیین گردیده است :
الف : تشویق و هدایت و حمایت از فعالیتهای قانونی سرمایه گذاران .
ب: تعیین کاربری و اعطای مجوز بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی کشور با رعایت قوانین و مقررات مربوط .
ج: حمایت از اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با احیای بناهای تاریخی جهت توسعه ظرفیت های فنی و مهندسی در این زمینه .
د: اعطای تسهیلات حمایتی به بهره برداران .
ه: انجام سایر امور مرتبط با توسعه و تقویت احیاء و بهره برداری اماکن تاریخی با رعایت قوانین و مقررات مربوط
اهداف صندوق احیاء
• تدوین سیاستهای اجرایی ،اقتصادی ، فنی ، مالی ، حمایتی و ….برنامه ریزی (کوتاه مدت ،میان مدتو بلند مدت) برای تحقق اهداف و وظایف قانونی صندوق .
• تصویب و ابلاغ سیاست ها، برنامه ها ، دستور العمل ها و ضوابط مربوط به فعالیت های صندوق احیاء و نظارت بر اجرای آنها .
• اتخاذ تدابیر و و ایجاد شرایط برای انجام کلیه اقدامات لازم به منظور ایفای وظایف قانونی صندوق جهت مشارکت و همکاری با سایر بخشهای دولتی ، عمومی ، غیر دولتی و بخش خصوصی در زمینه احیاء و بهره برداری اقتصادي بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی قابل احیاء.
• همکاری و هماهنگی با پژوهشگاه سازمان و كليه حوزه هاي معاونت سازمان میراث فرهنگی در راستای ارتقاء استاندارد های عملی، اقتصادي، پژوهشی ،آموزشی ، فرهنگی ، هنری ، انتشاراتی و تبلیغاتی مرتبط به منظور تعمیق ، توسعه و ارتقاء کمی و کیفی فرایند احیاء و بهره برداری از بناها و اماکن و بافت های تاریخی و فرهنگی
• ایجاد شرایط فرهنگی ،اجتماعی ،اقتصادی ، حقوقی و اداری برای کمک به تشکیل و حمایت از فعالیت موسسه ها ،شرکت های غیر دولتی سرمایه گذاری ،فنی – مهندسی ، مدیریت و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی – فرهنگی .
• همکاری با موسسه ها و بنيادهاي اقتصادي علمی ،پژوهشی ،آموزش عالی ،اجرایی و فرهنگی داخلی و بین المللی و ارائه و صدور خدمات پژوهشی ،مشاوره ای ،اجرایی و مدیریتی در حوزه وظایف صندوق .
• جلب همکاری و مشارکت بخش دولتی ،بخش عمومی غیر دولتی ،بخش خصوصی داخلی و خارجی و جوامع محلی در امر احیاء و بهره برداری از بناها و اماکن و بافتهای تاریخی و فرهنگی قابل احیاء .
• تشکیل شرکت ها، موسسه ها ی اقماری و واحد های اداری وابسته به منظور توسعه فعالیت های صندوق و رونق اقتصاد احیاء در سطح کشور .
• شناخت، ساماندهی و مدیریت بازار فعالیت ها، خدمات، محصولات و …مرتبط با ا حیاء و بهره برداری.
• شناسایی ،تفکیک ، و طبقه بندی بناها و اماکن تاریخی – فرهنگی قابل احیاء (شرایط کالبدی بنا و سایر ویژگی های اثر )
• انجام مطالعات پایه و مستند سازی بناها و اماکن تاریخی – فرهنگی قابل احیاء با هماهنگی و همکاری واحد های ذیربط
• ایجاد پایگاه داده ها و اطلاعات تخصصی –فنی اقتصادي ،به روز با قابلیت دسترسی برای سطوح مختلف مخاطبین فعالیت های صندوق
• تدوین شاخص ها و دستور العمل های ناظر بر نحوه تعیین کاربری بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی با توجه به ویژگیهای تاریخی ،فرهنگی ،هنری ،کالبدی ،سازه ای ،طبیعی ،اجتماعی و محیطی و عملکرد تاریخی اثر و ظرفیت پاسخگویی به نیاز های امروزی با چشم انداز توسعه پایدار .
• تهیه و اجرای طرح های مرمت ، احیا و بهره برداری از بناها و اماکن و بافت های تاریخی و فرهنگی و ارائه خدمات مشاوره ای اجرایی و مدیریتی .
• اتخاذ تدابیر و ایجاد شرایط لازم بر حسن اجرای قوانین ،مقررات و آئین نامه ها ،قراردادها و کنوانسیون های ملی و بین المللی در مورد احیاء و بهره برداری و نگهداری از بناها و اماکن تاریخی – فرهنگی و پیشنهاد صدور مجوز بهره برداری .
• پایش و ارزیابی و نظارت بر اجرای طرحهای مرمت ،احیا و بهره برداری از اماکن و بافتهای تاریخی – فرهنگی و انجام اقدامات لازم جهت جلوگیری از تغییر کاربری و بهره برداری بلا مجوز از بناها و اماکن مذکور.
• انجام مطالعات کاربردی و پژوهشهای بنیادی به منظور حسن انجام وظایف محوله.
• حمایت مالی و مدیریتی، حقوقی، فنی – کارشناسی و تسهیلاتی مالکین و دارندگان بناها و اماکن تاریخی – فرهنگی قابل احیاء به منظور احیاءو بهره برداری از بناها و اماکن و بافت های مذکور (با هماهنگی و همکاری معاونت های مربوطه ).
• تدوین ،اجرا و نظارت بر اجرای دستور العمل های مصوب برای انجام وظایف مقرر در شرح وظایف تفصیلی و بازنگری ادواری آنها .
چشم انداز آینده صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی
صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی در افق 1400 دارای جایگاهی ویژه در احیاء اماکن تاریخی و فرهنگی واجرای قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی در قالب نقش حمایتی و توسعه ای این موسسه خواهد بود و با ارتباطات مؤثری که با ذینفعان کلیدی دارد، از تمام اختیارات خود در جهت انجام وظایف محوله بهره میبرد.
بیانیه ماموریت صندوق
صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی، مؤسسهای غیرانتفاعی و وابسته به سازمان میراث فرهنگی است که با در نظر گرفتن ملاحظات حفظ و نگهداری از ابنیهی تاریخی و فرهنگی، تلاش مینماید تا با تسهیل ورود سرمایهگذاران داخلی و خارجی به حوزه احیاء و بهرهبرداری از بناهای تاریخی و فرهنگی کشور، بهرهبرداری کارای اقتصادی از ابنیهی تاریخی را محقق نماید.
صندوق با پشتوانه سرمایه انسانی بهعنوان با ارزشترین منبع موجود برای رشد، از طریق گسترش فرهنگ سرمایهگذاری در حوزی احیاء و بهرهبرداری از ابنیه تاریخی و ایجاد تصویری مناسب از مشارکت دولت، مردم و سرمایهگذاران بخش خصوصی، موظف به استفاده از تمام توان خود در جهت تعیین کاربری و بهرهبرداری ابنیه ملی و تاریخی است.